معرفی دستگاه های تعیین عیار طلا + درصد طلا در عیارهای مختلف آن
ارزش طلا، با دستگاه تعیین عیار طلا در آزمایشگاه‌های مخصوصی محاسبه می‌شود که طلا را بر اساس آن قیمت‌گذاری می‌کنند. خاصیت شکل‌پذیری، چکش‌خواری، خنثی بودن و عدم ایجاد واکنش شیمیایی و کمیابی ازجمله مشخصه‌هایی هستند که باعث ارزش بالای طلا شده‌اند. طلا در بین سنگ‌ها، آبرفت‌ها، رگه‌ها و یا در ترکیب با عناصر دیگر به دست می‌آید. از طلا به‌صورت آلیاژ با عناصری مانند مس، نقره و پلاتین هم استفاده می‌کنند. چراکه طلای استخراج‌شده از معادن به‌قدری نرم است که قابل استفاده در کارها نیست. ازاین‌رو با به کارگیری دستگاه تعیین عیار طلا می‌توان از درصد خلوص آن آگاه شد. هر چه عیار طلا بیشتر باشد به این معناست که آلیاژ کمتری در ساخت آن به‌کار رفته است.
منظور از عیار طلا چیست؟
برای درک بهتر مفهوم عیار طلا می‌توان گفت، در هر یک کیلوگرم از آن، 1000 گرم طلای خالص وجود دارد. این‌زمانی است که طلا هیچ درصد آلیاژی همراه خود نداشته باشد. حال زمانی که میگویند طلای 650، یعنی 65 درصد آن خالص است و 35 درصد از ترکیبات با عناصر و فلزات دیگر ساخته شده است. دستگاه تعیین عیار طلا به‌طور دقیق می‌تواند این درصد را مشخص کند.
آشنایی با عیارهای طلا
رنگ‌های متنوع طلا در عیارهای مختلف آن، یکی از بارزترین تفاوت میان آن‌ها است. محصولی که دارای ارزش و عیار بالاتری است، رنگ تیره‌تری نسبت به محصولات رده پایین‌تر خود دارد. هر عیار طلا، نشانگر درصد خلوص آن است. در کشورهای مختلف متناسب با عرف و فرهنگشان از طلا با عیارهایی مشخص خود استفاده می‌کنند. البته میزان ذخایر طلای موجود در آن کشور نیز در کاربرد این فلز مؤثر است.
- عیار طلا 8: 33.3 درصد محصول، طلای خالص است. طلا با عیار 8، در کشورهای شمال اروپا، مانند آلمان که از مصنوعات این فلز استفاده چندانی ندارند، کاربرد بیشتری دارد.
- عیار طلا 9: با 37.5 درصد خلوص در انگلستان و روسیه رواج دارد.
- عیار طلا 10: خلوص محصولات با این عیار برابر است با 41.7 درصد است. مردم ایالات‌متحده علاقه زیادی به طلا با عیار 10 دارند.
- عیار طلا 18: درصد خلوص آن 75 است. به همین دلیل در بسیاری از کشورها ازجمله ایران رواج دارد و تقریباً به‌عنوان رایج‌ترین طلا در دنیا شناخته می‌شود.
- عیار طلا 22: با 91.6 درصد خلوص در هند، پاکستان، بنگلادش و کشورهای عربی اطراف خلیج‌فارس رایج است.
- عیار طلا 24: این طلا که عموماً در قالب شمش عرضه می‌شود 99.9 درصد خالص است و در چین، تایوان، هنگ‌کنگ و برخی از کشورهای عربی مشتری‌های خاص خود را دارد.
امروزه کشورهای کمی هستند که همچنان از طلاهایی با عیار 7 تا 14 استفاده کنند. وجود این فلز ارزشمند با عیارهای متفاوت در بازار اهمیت استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا را بیشتر کرده است.
انواع روشهای سنجش عیار
بدیهی است که علاوه بر استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا افراد با کمک روشهای دیگری نیز بتوانند درصد خلوص طلا در محصولات مختلف را تشخیص دهند. به‌طورکلی شیوه‌های عیارسنجی عبارت‌اند از:
استفاده از اسید
می‌توان گفت یکی از روشهای ساده و البته سریع برای تعیین عیار طلا، استفاده از اسید است. در این شیوه با مشاهده واکنش‌پذیری طلا با ماده اسیدی، می‌توان عیار آن را مشخص کرد. زمانی که قطعه طلا با ماده اسیدی واکنشی نداشته باشد یعنی عیار آن 18 و یا بیشتر است. اگر پس از واکنش‌پذیری، طلا به رنگ قهوه‌ای روشن تبدیل شد، نشان‌دهنده عیار 14 و رنگ قهوه‌ای تیره مشخص‌کننده عیار 10 می‌باشد. هنگامی‌که نتیجه واکنش، رنگ سبز برای طلا باشد به این معنا است که درصد خلوص آن از 10 نیز کمتر است و یا اصلاً طلا نیست.
همان‌طور که متوجه شدید این روش به اندازه استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا دقیق عمل نمی‌کند و حتی ممکن است بر سلامت قطعه آسیب وارد نماید. به همین دلیل، روش مرسومی برای این سنجش نیست.
استفاده از سنگ محک برای تشخیص عیار طلا
یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین روشهای تعیین عیار طلا، استفاده از سنگ محک یا همان کوارتز است که در آن کلیدهای شاخص و طلای نمونه را بر روی سنگ می‌کشند تا خط ایجاد شود. سپس به‌وسیله اسید نیتریک و تیزاب سلطانی خطوط را بررسی و آزمایش می‌کنند تا عیار طلا تعین شود. این روش نیز اطلاعات دقیقی در رابطه با درصد خلوص محصول ارائه نمی‌دهد.
تعیین عیار طلا با روش ری گیری یا کوپلاسیون
در روش کوپلاسیون، که همچنان برای مشخص کردن درصد خلوص طلا کاربرد دارد، با استفاده از ترازوی آنالیتیک، وزن نمونه را اندازه می‌گیرند. سپس آن را همراه با میزان مشخصی سرب در داخل کوپل یا بوته مخصوص، ذوب می‌کنند. در این زمان با اکسید شدن سرب، دیگر فلزات موجود در طلا با آن حل می‌شوند و درنهایت جذب کوپل می‌گردند. برای اطمینان از خارج شدن دیگر عناصر، کمی اسید نیتریک به طلا اضافه می‌کنند تا باقی‌مانده‌ها در آن حل شوند.
پس از اتمام این مراحل، قطعه طلا را تصفیه و دوباره توسط ترازوی آنالیتیک، اندازه می‌گیرند. با مقایسه وزن اولیه و ثانویه، عیار طلا مشخص می‌شود.
ترازوی آنالیتیک، ترازوهایی با دقت بسیار بالا هستند. حساسیت آن‌ها به‌قدری بالا است که حتی جریان هوا نیز می‌تواند بر عدد نمایش داده‌شده تأثیر بگذارد. ازاین‌رو در محفظه‌ای شیشه‌ای نگه داشته می‌شوند.
تعیین عیار طلا با دستگاه اسپکتروفتومتر
به‌طورکلی نحوه عملکرد این دستگاه وابسته به شدت جذب امواج الکترومغناطیسی در ناحیه مرئی و ماورا بنفش توسط طلا است. در این روش کارشناسان، مقدار مشخصی از نمونه طلا را وزن می‌کنند و سپس در تیزاب سلطانی حل و در مرحله بعد با استفاده از اسپکتروفتومتر، شدت جذب را تعیین می‌کنند. درنهایت با مقایسه درصد جذب طلا با استاندارهای مختلف و انجام محاسبات مخصوص، عیار طلا مشخص می‌شود.
استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا
استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا یا روش XRF راهی کاملاً بدون آسیب و تخریب برای تشخیص درصد خلوص طلا است. با استفاده از این سیستم و اشعه ایکسی که دارد، می‌توان مقدار دقیق و حتی کیفیت عناصر و دیگر فلزات موجود در قطعه طلا را اندازه‌گیری و مشخص کرد. خوب است بدانید که هر عنصر دارای یک تابش فلورسانس منحصر به خودش است. با کمک این خصوصیت، با استفاده از دستگاه طیف‌سنج X-Ray Fluorescence به‌عنوان یک دستگاه آنالیزور، ترکیبات و درصد وجود آن‌ها شناسایی و درنهایت عیار طلا سنجیده می‌شود.
اندازه‌گیری کیفی و کمی عناصر گوناگون، سرعت بالا در تشخیص، دقت زیاد، هزینه مقرون‌به‌صرفه و آماده‌سازی راحت ازجمله مزایای استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا هستند. موادی که در آن عناصر با تعداد زیاد وجود دارد با دقت بالایی خاصیت جذب و فلورسانسشان قابل تشخیص است. همچنین هرچه عنصر سنگین‌تر باشد دقت دستگاه نیز بیشتر است.
از نکات قابل‌توجه برای کار با دستگاه تعیین عیار طلا می‌توان موارد زیر را نام برد:
- وزن نمونه‌ای طلایی که می‌خواهید آن را آنالیز کنید می‌بایست بیشتر از یک گرم باشد.
- بهتر است نمونه به‌صورت همگن و یا پودری باشد تا تشخیص عیار طلا راحت‌تر و دقیق‌تر صورت بگیرد.
آزمایشگاه تعیین عیار طلا زرگر
پس‌ازآنکه در آزمایشگاه‌ها با استفاده از دستگاه تعیین عیار طلا، از ارزش قطعه اطلاع پیدا کردید نوبت به‌اندازه گیری و تهیه گواهی برای آن می‌رسد. واحدهای اندازه‌گیری متنوعی برای بیان اندازه زیورآلات با ارزش وجود دارد که از اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به قیراط، سوت، مثقال و انس اشاره کرد. این واحدها با استفاده از فرمول‌های مشخصی قابل تبدیل به یکدیگر هستند. به‌طورکلی، ارزیابی و تشخیص طلا و سنگ‌های قیمتی در آزمایشگاه‌های پیشرفته و تخصصی با استفاده از تجهیزات دقیق، دستگاه تعیین عیار طلا و به‌کارگیری تست‌های غیر مخرب، تعیین می‌شوند.
آموزشگاه و آزمایشگاه گوهرشناسی زرگر توانسته با آزمایش و محاسبه‌های دقیقی که برای تعیین عیار طلا با انواع دستگاه پیشرفته انجام می‌دهد، اعتبار بالایی را در بین مشتریان و هنرجویان خود به دست بیاورد. این مجموعه در تلاش است تا اقدامات لازم برای ارائه بهترین خدمات را فراهم کند.
